UP BOARD SOLUTION FOR CLASS 7 SANSKRIT CHAPTER 7 प्रहेलिकाः
पाठः ७ प्रहेलिकाः का सम्पूर्ण हल
दन्तैर्हीनः शिलाभक्षी निर्जीवो बहुभाषकः ।
गुणस्यूतिः समृद्धोऽपि परपादेन गच्छति ।। 1 ।।
शोभितोऽस्मि शिखण्डेन दीघैः पक्षैरलङ्कृतः ।
राष्ट्रियो विहगश्चास्मि, नृत्यं पश्यन्ति मे जनाः ।। 2 ।।
पठितो नास्म्यहं किचित् तथापि साक्षरोऽस्म्यहम् ।
पादैर्विनैव गच्छामि कथयामि विना मुखम् ।। 3 ।।
क्वचित् प्रस्तरतुल्योऽस्मि क्वचिच्च तरलं पुनः ।
क्वचिद्वायुसमं सूक्ष्मं, मां पश्यन्ति सदा जनाः ।। 4 ।।
रेफादौ मकारोऽन्ते वाल्मीकिः यस्य गायकः ।
सर्वश्रेष्ठं यस्य राज्यं वद कोऽसौ जनप्रियः ।। 5 ।।
शब्दार्थः
दन्तैः हीनः = दाँतो से रहित (बिना दाँत के)। शिलाभक्षी= पत्थर खाने वाला । निर्जीवः = बेजान। गुणस्यूतिः =सूत (रस्सी) से सिला। समृद्धोऽपि = धनवान होने पर भी। परपादेन = (मयूर पिच्छ) से। विहगश्चास्मि =दूसरे के पैर से। शिखण्डेन= पंख (विहगः+च+अस्मि) और पक्षी हूँ। पादैर्विनैव = (पादैः विना+एव) पैरों के बिना ही। साक्षरोऽस्म्यहम् = (साक्षरः+अस्मि+अहम्) मं साक्षर हूँ, अक्षर सहित । प्रस्तर-तुल्यम् = पत्थर की तरह (कठोर)। रेफादौ =प्रारम्भ में रेफ (र)। उपानह= जूता (इसका रूप ‘उपानत्-उपानहौ-उपानहः’ जैसा चलता है।)
अभ्यासः
1- उच्चारणं कुरुत पुस्तिकायां च लिखत-
दन्तैर्हीनः पक्षैरलङ्कृतः क्वचिद्वायुसमम् साक्षरोऽस्म्यहम् पादैर्विनैव प्रस्तरतुल्योऽस्मि
2- एकपदेन उत्तरत –
(क) दन्तैः हीनः शिलाभक्षी कः अस्ति ?
(ख) पादैः विना कः गच्छति ?
(ग) राष्ट्रियः विहगः कः अस्ति ?
(घ) कस्य राज्यं सर्वश्रेष्ठम् ?
(ङ) पाठे जलस्य कति रूपाणि वर्णितानि ?
3- मञ्जूषातः पदानि चित्वा वाक्यानि पूरयत-
न विना सदा पुनः च
यथा – छात्राः .. सदा….. शिक्षकं नमन्ति ।
(क) असत्यवचनं ……….. कथनीयम् ।
(ख) प्रतिदिनं दन्तधावनं स्नानं.. ………. कुर्यात् ।
(ग) जलं …………….जीवनं न सम्भवति ।
(घ) स्वपाठं………… .पठ
4- पाठे प्रयुक्तानि ललकारस्य क्रियापदानि लिखत-
यथा- गच्छति, अस्मि
5- सन्धि-विच्छेदं कुरुत-
पदम् सन्धि-विच्छेदः
समृद्धोऽपि
शोभितोऽस्मि
मकारोऽन्ते
क्वचिच्च
6- उपयुक्तशब्देन वाक्यं पूरयत-
(क) मयूराः .। (नृत्यति, नृत्यन्ति।)
(ख) जनाः पिबन्ति। (जलम्, जलेन ।)
(ग) जनाः चित्राणि । (पश्यन्ति, पश्यति ।)
7- रेखांकितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत –
यथा- मयूरस्य नृत्यं जनाः पश्यन्ति। मयूरस्य नृत्यं के पश्यन्ति ?
(क) उपानत् परपादेन गच्छति ।
(ख) पत्रं पादेन विना गच्छति ।
(ग) हिमः जलस्य एव रूपम् अस्ति।
Up board result kab aayega 2024 जानिए कब तक आएगा यूपी बोर्ड का रिजल्ट
संस्कृत अनुवाद कैसे करें – संस्कृत अनुवाद की सरलतम विधि – sanskrit anuvad ke niyam-1
Garun Puran Pdf In Hindi गरुण पुराण हिन्दी में
Bhagwat Geeta In Hindi Pdf सम्पूर्ण श्रीमद्भगवद्गीता हिन्दी में
