Up board solution for class 7 sanskrit chapter 13
यक्ष उवाच
किंस्विद् गुरुतरं भूमेः किंस्विदुच्चतरं च खात् ।
किंस्विच्छीघ्रतरं वायोः किंस्विद् बहुतरं तृणात्।।1।।
हिन्दी अनुवाद – पृथ्वी पर गुरु से बड़ा कौन है? आसमान से ऊँचा कौन है? । वायु से ज्यादा तेज कौन है? ईंधन से ज्यादा जलाने वाला कौन है?
युधिष्ठिर उवाच
माता गुरुतरा भूमेः खात् पितोच्चतरस्तथा ।
मनः शीघ्रतरं वाताच्चिन्ता बहुतरी तृणात् ।। 2।।
हिन्दी अनुवाद – भूमि पर माता गुरु से बड़ी है। आसमान से ऊँचा पिता है। वायु से ज्यादा तीव्र मन है। चिन्ता ईंधन से ज्यादा जलाने वाली है।
यक्ष उवाच
कः शत्रुर्दुर्जयः पुंसां कश्च व्याधिरनन्तकः ।
कीदृशश्च स्मृतः साधुरसाधुः कीदृशः स्मृतः ।।3।
हिन्दी अनुवाद – परदेश में मित्र कौन है? घर में मित्र कौन है? बीमार का मित्र कौन है? मरने वाले का मित्र कौन है?
युधिष्ठिर उवाच
क्रोधः सुदुर्जयः शत्रुर्लोभो व्याधिरनन्तकः ।
सर्वभूतहितः साधुरसाधुर्निर्दयः स्मृतः ।।4।।
हिन्दी अनुवाद – परदेस में (परदेसी का )मित्र धन है। घर में मित्र पत्नी है बीमार का मित्र वैद्य है। मरने वाले का मित्र दान है।
शब्दार्थ
किंस्वित् = कौन । खात् =आकाश से।
प्रवसतः = परदेश में रहने वाले का। आतुरस्य= रोगी का | बहुतरम्| अपेक्षाकृत अधिक। दुर्जयः = कठिनाई से जीतने योग्य। पुंसाम् =मनुष्यों का। अनन्तकः =कभी अन्त न होने वाला। सर्वभूतहितः =सभी प्राणियों का हित करने वाला।
अभ्यासः
1- उच्चारणं कुरुत पुस्तिकायां च लिखत-
किंस्विदुच्चतरम् किंस्विच्छीघ्रतरम् पितोच्चतरस्तथा वाताच्चिन्ता शत्रुर्दुर्जयः व्याधिरनन्तकः साधुरसाधुनिर्दयः
2- अधोलिखितान् यक्षस्य प्रश्नान् युधिष्ठिरस्य च उत्तराणि पठित्वा मननं कुरुत-
यक्षस्य प्रश्नानि यधिरिष्ठरस्य उत्तराणि
1- भूमेः गुरुतरं किंस्वित् ?
1- भूमेः गुरुतरा माता।
2 . खात् उच्चतरं च किंस्वित् ?
उत्तर:- . पिता खात् उच्चतरः ।
3 . वायोः शीघ्रतरं किंस्वित् ?
उत्तर:- . वातात् शीघ्रतरं मनः ।
4 . तृणात् बहुतरं किंस्वित् ?
उत्तर:- . तृणात् बहुतरी चिन्ता ।
5-. पुंसां दुर्जयः शत्रुः कः ?
उत्तर:- (पुंसाम्) दुर्जयः शतः क्रोधः ।
6-(पुंसाम्) अनन्तकः व्याधिः कः ?
6- (पुंसाम्) अनन्तकः व्याधिः लोभः ।
7-. साधुः कीदृशः स्मृतः ?
उत्तर:- सर्वभूतहितः साधुः स्मृतः ।
8- असाधुः कीदृशः स्मृतः ?
उत्तर:- निर्दयः असाधुः स्मृतः ।
3- संस्कृतभाषायाम् अनुवादं कुरुत –
(क) देवदत्त प्रभाकर की अपेक्षा चतुर है।
अनुवाद : देवदत्तः प्रभाकरस्य अपेक्षया चतुरः अस्ति ।
(ख) यह मिठाई उस मिठाई से मधुर है।
अनुवाद : इदं मिष्टान्नं तत् मिष्टान्ने अपेक्षम मधुरम् अस्ति ।
(ग) विन्ध्याचल से हिमालय ऊँचा है।
अनुवाद : विन्ध्याचलात् हिमालयः उच्चः अस्ति ।
(घ) ज्ञान से आचरण श्रेष्ठ है।
अनुवाद : ज्ञानात् आचरणं श्रेष्ठम् ।
(ङ) नीम से नारियल बड़ा है।
अनुवाद : निम्बात् वृहत्तर: नारिकेलः अस्ति ।
4-. उपयुक्तकथनानां समक्षम् ‘आम्’ अनुपयुक्तकथनानां समक्षम् ‘न’ इति लिखत –
(क) माता भूमेः गुरुतरा अस्ति। आम्
(ख) मनः वातात् शीघ्रतरं न । न
(ग) आतुरस्य धनं मित्रम् । न
(घ) दुर्जयः शत्रुः क्रोधः । आम्
(ङ) निर्दयः असाधुः स्मृतः । आम्
5- अधोलिखितपदानि प्रयुज्य वाक्यरचनां कुरुत-
यथा- उवाच यक्षः युधिष्ठिरम् उवाचः ।
कीदृशः, = मित्र कीदृशः अस्ति?
माता = , माता कीदृशी अस्ति?
= क्रोधः = क्रोधः एक: दुर्गुणः अस्ति ।
6-निम्नलिखितपदानां विलोमपदं लिखत-
यथा- गुरुतरम् – लघुतरम्
मूर्ख = विद्वान
नास्तिक = शत्रु
शत्रु: = मित्रम्
साधु = असाधु
7-रेखांकितपदानि अधिकृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
यथा-भूमेः गुरुतरा माता। भूमेः गुरुतरा का ?
(क) पिता खात् उच्चतरः ।
(ख) निर्दयः असाधुः स्मृतः ।
(ग) सर्वभूतहितः साधुः स्मृतः ।
Up board result kab aayega 2024 जानिए कब तक आएगा यूपी बोर्ड का रिजल्ट
संस्कृत अनुवाद कैसे करें – संस्कृत अनुवाद की सरलतम विधि – sanskrit anuvad ke niyam-1
Garun Puran Pdf In Hindi गरुण पुराण हिन्दी में
Bhagwat Geeta In Hindi Pdf सम्पूर्ण श्रीमद्भगवद्गीता हिन्दी में
