NCERT Solutions for Class 8 Sanskrit Ruchira Chapter 1 Subhashitani सुभाषितानि
पाठ्य पुस्तक के अभ्यासः में दिए गए सभी प्रश्न और उत्तर
प्रश्न 1 .
पाठे दत्तानां पद्यानां सस्वरवाचनं कुरुत ।
उत्तरम्:—-
प्रश्न 2 .
श्लोकांशेषु रिक्तस्थानानि पूरयत-
(क) समुद्रमासाद्य ………………………।
(ख) …………….वचः मधुरसूक्तरसं सृजन्ति ।
(ग) तद्भागधेयं ……………….. पशूनाम् ।
(घ) विद्याफलं ………….. कृपणस्य सौख्यम् ।
(ङ) नियां सर्वं तद् ………………… कुलम् ।
उत्तरम्:—-
(क) समुद्रमासाद्य भवन्त्यपेयाः ।
(ख) श्रुत्वा वचः मधुरसूक्तरसं सृजन्ति ।
(ग) तद्भागधेयं परमं पशूनाम् ।
(घ) विद्याफलं व्यसनिनः कृपणस्य सौख्यम् ।
(ङ) नियां रोचमानाय सर्व तद् रोचते कुलम् ।
प्रश्न 3 .
प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत-
(क) व्यसनिनः किं नश्यति ?
(ख) कस्यां रोचमानायां सर्व कुलं रोचते ?
(ग) कस्य यश: नश्यति ?
(घ) कस्मिन् श्लोके सत्सङ्गतेः प्रभावो वर्णितः ?
(ङ) मधुरसूक्तरसं के सृजन्ति ?
उत्तरम्:—-
(क) व्यसनिनः ।
(ख) स्त्रियाम ।
(ग) लुब्धस्य ।
(घ) चतुर्थे ‘पीत्वा…… . . सृजन्ति’ इति ।
(ङ) मधुमक्षिका ।
प्रश्न 4 . अधोलिखित-तद्भव-शब्दानां कृते पाठात् चित्वा संस्कृतपदानि लिखत-
यथा-कंजूस . . . . . . . . . . . . . . . . . . कृपण:
कड़वा . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
पूँछ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
लोभी . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
मधुमक्खी . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
तिनका . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
उत्तर कटुकम, पुच्छ, लुब्ध:–, मधुमक्षिका , तृणम
Q . 5:– अधोलिखितेषु वाक्येषु कर्तृपदं क्रियापदं च चित्वा लिखत
यथा- सन्तः मधुरसूक्तरसं सृजन्ति ।
(क) निर्गुणं प्राप्य भवन्ति दोषाः ।
(ख) गुणज्ञेषु गुणाः भवन्ति ।
(ग) मधुमक्षिका माधुर्यं जनयेत् ।
(घ) पिशुनस्य मैत्री यशः नाशयति ।
(ङ) नद्यः समुद्रमासाद्य अपेयाः भवन्ति
कर्त्ता . . . . . . . . . . . . . क्रिया
(क) दोषाः…………………….भवन्ति
(ख) गुणा:– . . . . . . . . . . . . . . . . भवन्ति
(ग) मधुमक्षिका . . . . . . . . . . . . जनयेत्
(घ) मैत्री . . . . . . . . . . . . . . . . . नाशयति
(ङ) नद्य:– . . . . . . . . . . . . भवन्ति
Q . 6:– रेखाङ्कितानि पदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) गुणा: गुणज्ञेषु गुणा: भवन्ति ।
(ख) नद्य: सुस्वादुतोया: भवन्ति ।
(ग) लुब्धस्य यश: नश्यति ।
(घ) मधुमक्षिका माधुर्यमेव जनयति ।
(ङ) महतां प्रकृति: सुस्थिरा भवति ।
उत्तर – (क) के गुणज्ञेषु गुणा: भवन्ति ?
(ख) का: सुस्वादुतोया: भवन्ति ?
(ग) कस्य यश: नश्यति ?
(घ) का माधुर्यमेव जनयति ?
(ङ) महतां का सुस्थिरा भवति ?
प्रश्न 7 .
उदाहरणानुसारं पदानि पृथक् कुरुत-
यथा- समुद्रमासाद्य – समुद्रम् + आसाद्य
माधुर्यमेव – . . . . . . . . . . . . . . . + . . . . . . . . . . . . . . .
अल्पमेव – . . . . . . . . . . . . . . . . + . . . . . . . . . . . . . . . .
सर्वमेव – . . . . . . . . . . . .. . . . . . + . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
समानमपि – . . . . . . . .. . . . . . + . . . . . . . . . . . . . . .
महात्मनामुक्तिः – . . . . . . . . . . . + . . . . . . . . . . . . ..
उत्तरम्:—–
माधुर्यमेव – माधुर्यम् + एव
अल्पमेव – अल्पम् + एव
सर्वमेव – सर्वम् + एव
समानमपि – समानम् + अपि
महात्मनामुक्तिः – महात्मनाम् + उक्तिः